Proces zalučenja prasadi u intenzivnoj svinjarskoj proizvodnji, prema savremenoj tehnologiji, obično se dešava između 21. i 28. dana starosti i to je događaj pri kojem se prasad odvajaju od krmače i odvode u novu sredinu (iz prasilišta u odgajalište), spajaju se sa drugim prasadima i menjaju hranidbene navike prelaskom sa majčinog mleka na čvrstu brašnastu ili peletiranu hranu kompleksnog sastava.
U momentu odlučenja, prasad su izložena stresu, uključujući odvajanje od majke, odvajanje od prasadi iz legla i kontakt sa novim jedinkama. Takođe, stres predstavljaju i hranidbene promene koje podrazumevaju prestanak konzumiranja mlečne hrane u tečnom obliku i potpuni prelazak na konzumaciju suve hrane kompleksnog sastava. Kao rezultat nabrojanih faktora, odlučena prasad prestaju da jedu ili unose nedovoljnu količinu hrane pri čemu dolazi do izraženih promena u crevnoj strukturi uz promene funkcionalne sposobnosti. U tom periodu, prasad nisu u mogućnosti da u potpunosti svare čvrstu hranu što dovodi do prelaska nesvarene hrane u debela creva, u kojima su dominantni procesi fermentacije. Prisustvo nesvarene hrane povećava osmolaritet crevnog sadržaja i doprinosi prilivu vode u lumen creva, stvarajući uslove za nastanak dijereje, vrlo čestog simptoma kod rano odlučene prasadi. Takođe, visok nivo proteina u ishrani predisponira nastanak kolibaciloze posle zalučenja, usled njihovog uticaja na povećanje pH vrednosti u želucu što omogućava E. coli da kolonizuje tanka creva.
Sa aspekta kiselosti u lumenu digestivnog trakta, kod prasadi na sisi, izlučivanje kiseline u želucu je na niskom nivou i glavni izvor kiselosti je bakterijska fermentacija laktoze iz mleka do mlečne kiseline. Nakon zalučenja, konzumiranje čvrste hrane u neredovnim intervalima i nedostatak supstrata laktoze, u kombinaciji sa niskim izlučivanjem kiseline, može da povisi pH vrednost duž digestivnog sistema. Povišen pH želuca nakon zalučenja rezultuje lošijim varenjem hrane koja podleže fermentaciji u debelim crevima, što predstavlja jedan od osnovnih uslova za nastajanje dijereje. Visok pH u digestivnom traktu takođe će omogućiti patogenima da prežive i omogućiti im veću mogućnost kolonizacije digestivnog trakta. Svaki od ovih faktora, ali često i udruženi, izazivaju suboptimalan rast, povećanu stopu morbiditeta i (ili) mortaliteta. Koeficijent mortaliteta nakon zalučenja je 6–10%, a taj procenat u pojedinim slučajevima može da iznosi i više. Sagledavajući uticaj na proizvodne rezultate u ovom periodu, prasad vrlo često gube oko 100-250 g telesne mase prvog dana nakon odlučenja i vraćaju ovaj gubitak telesne mase za oko 4 dana.
NAJVAŽNIJI FAKTORI NASTANKA DIJAREJE KOD PRASADI NAKON ZALUČENJA
1. Promene u ishrani: Promena hranidbenih navika, sastava i konzistencije hrane, poput prelaska sa majčinog mleka na čvrstu hranu kompleksnog sastava.
2. Infekcije: Bakterije poput Escherichia coli (E. coli), Clostridium ili virusi, uključujući rotaviruse, mogu uzrokovati gastrointestinalne infekcije kod prasadi.
3. Nedostatak higijene: Loši higijenski uslovi u prostoru u kojem se drže prasad mogu doprineti širenju bakterija i uzrokovati dijareju.
4. Stres: Stresogeni faktori, poput promene okoline, prenaseljenosti ili neodgovarajućih temperaturnih uslova mogu negativno uticati na digestivni sistem prasadi.
Naime, radi se o multifaktorijelnoj gastrointestinalnoj bolesti, a jedan od najvažnijih okidača bolesti je upravo sastav hrane kao glavni faktor koji utiče na crevni mikrobni ekosistem. Iako se pri dijagnostici vrlo često iz sadržaja creva izoluju pojedini mikroorganizmi, zbog kaskade događaja koji se dešavaju nakon zalučenja prasadi, dijareja vrlo često dobija pridev “nutritivna”.
PREVENCIJA DIJAREJE KOD PRASADI NAKON ZALUČENJA
1. Postupno uvodjenje starter smeše u ishranu prasadi: Mešanje starter smeše sa predstarter smešom u odnosu 1:1 tokom nekoliko dana.
2. Optimizovana ishrana: Osigurati izbalansiranu i kvalitetnu ishranu prasadi, uzimajući u obzir nutritivne potrebe. Takođe, u starter smešama je potrebno obezbediti što više mlečnog proteina zbog specifičnosti enzimskog sastava u crevima prasadi koja prelaze sa mlečne na čvrstu hranu.
3. Dezinfekcija i higijena na farmi: Održavanje higijene na farmi i redovna dezinfekcija prostorija u odgoju je prvi preduslov za zdravu prasad. U procesu dezinfekcije, idealno je obezbediti temperiranu vodu uz primenu sredstava za dezinfekciju širokog spektra delovanja, uz obavezan odmor objekta između tretmana i pre useljavanja prasadi.
4. „All in - all out“ sistem: Pri useljavanju prasadi u odgajalište, neophodno je primeniti „all in – all out“ sistem koji podrazumeva useljavanje iste starosne kategorije prasadi u čist i dezinfikovan objekat. Istu prostoriju trebalo bi kompletno iseliti u istom danu, kako bi koncept mogao biti sproveden i u sledećoj generaciji prasadi.
5. Veterinarski nadzor: Redovne posete veterinara omogućavaju praćenje zdravstvenog stanja prasadi i prevenciju potencijalnih zdravstvenih problema.
U slučaju pojave dijareje, reagovati sa upotrebom elektrolita sa ciljem nadoknade izgubljene tečnosti. U svrhu pravilnog postavljanja dijagnoze bolesti, kod sumnje na bakterijsku infekciju potrebno je u laboratoriji izolovati uzročnika i izraditi antibiogram. Nakon toga, po savetu veterinara pristupiti upotrebi antibiotika na koji su crevni patogeni u datom slučaju osetljivi.