Razlikujemo endogene enzime koji se stvaraju u digestivnom sistemu, biljne enzime koji potiču iz različitih biljnih hraniva i egzogene enzime koje proizvode različite bakterije i plesni koje dodajemo u hranu za živinu putem premiksa. Cilj dodavanja enzima je dopuna aktivnosti endogenih enzima životinja, otklanjanje antinutritivnih materija (-glukani, fitati) iz pojedinih hraniva, povećanje energetske i hranljive vrednosti hraniva na osnovu veće dostupnosti pojedinih hranljivih materija za resorpciju, kao i smanjivanje izlučivanja neiskorišćenih hranljivih materija u spoljašnju sredinu. Upotrebom enzima omogućava se perforiranje ćelijskih zidova i dostupnost digestivnim enzimima "zarobljenih" hranljivih sastojaka unutar njih.
Uslovi zbog kojih je jako bitan izbor enzimskog preparata u premiksu i koje enzim kao uspešan aditiv hrani za živinu treba da ispuni su:
-
aktivnost pri normalnoj fiziološkoj pH vrednosti,
-
rezistentnost na nizak pH želuca i endogene proteolitičke enzime životinja (jer su enzimi po hemijskoj prirodi proteini),
-
stabilnost u toku dužeg perioda skladištenja i
-
termostabilnost (ovo je važno ako materijal ide na peletiranje – enzim ne sme biti inaktiviran pri kratkotrajnom zagrevanju na oko 90⁰C).
Veliki izazov u ishrani nepreživara je prisustvo celuloznog kompleksa u hranivima biljnog porekla. Radi se o veoma dugim, nerazgranatim ili slabo razgranatim molekulima polisaharida za čije razlaganje monogastrične životinje ne luče enzime. Efikasnost iskorišćavanja ovakvih hraniva može se povećati upotrebom odgovarajućih enzimskih preparata koji sadrže celulolitičke enzime.
Skrob kao nestrukturni ugljeni hidrat se, istina, bolje koristi kod nepreživara, ali pri unošenju velikih količina u digestivni trakt jedan deo može proći potpuno neiskorišćen. Zbog toga se preporučuje dodavanje α-amilaze svim smešama namenjenim mladim i visokoproduktivnim životinjama čiji su obroci sastavljeni na bazi žitarica. Amilaza razlaže polisaharide (ugljeni hidrati) u manje disaharide, konačno ih pretvarajući u monosaharide kao što su glukoza, fruktoza, galaktoza itd.
Značajne antinutritivne materije u ishrani monogastričnih životinja su rastvorljivi neskrobni polisaharidi, pre svega β-glukani i arabinoksilani (pentozani). Oni su sastavni deo ćelijskih zidova žitarca, pri čemu su β-glukani najzastupljeniji u ječmu i ovsu, a pentozani u pšenici i raži. Odgovarajući enzimi (β-glukanaze i arabinoksilanaze) mogu da razgrade ove komponente i tako smanje štetne efekte ovih materija.
Galaktozidi su galaktooligosaharidi prisutni u većim količinama u sojinom zrnu i sačmi. Ova jedinjenja se ne razlažu u tankom crevu, pa fermentišu u debelom crevu i izazivaju nadutost ili otežano varenje. Dodatkom enzima α-galaktozidaze u obroke na bazi soje i nekih drugih mahunarki postignuto je smanjenje nivoa α-galaktozida.
U biljnim hranivima – zrnevlju žitarca i leguminoza, kao i sporednim proizvodima prehrambene industrije, koji čine osnovu potpunih smeša za nepreživare – fosfor se nalazi u najvećoj količini u fitinskoj formi (i do 80%). Iz hraniva mineralnog i životinjskog porekla, kao i iz nefitinske forme u u hranivima biljnog porekla, fosfor se iskoristi i do 90%, dok je njegova iskoristljivost iz fitinske forme do 40%, što zavisi od vrste hraniva kao i vrste životinja. Enzim fitaza hirolizuje fitate do inozitola i neorganskog fosfora, čije se usvajanje u digestivnom sistemu povećava za 50-60%. Osim toga, oslobađaju se minerali, proteini, olakšava delovanje digestivnih enzima i smanjuje se izlučivanje fosfora i azota u okolinu.
U intenzivnoj živinarskoj proizvodnji, svrha dodavanja enzima u hranu je poboljšanje efikasnosti hrane i shodno tome smanjenje troškova ishrane. U komercijalne svrhe može da se koristi jedna vrsta ili mešavina enzima. Utvrđeno je da se bolji rezultati postižu upotrebom adekvatne smeše enzima u odnosu na korišćenje pojedinačnih enzima.